ราชวงศ์จักรี
จากวิกิพีเดีย สารานุกรมเสรี
 | |
| พระราชอิสริยยศ | พระมหากษัตริย์กรุงรัตนโกสินทร์ (พ.ศ. 2325-2399) พระมหากษัตริย์สยาม (พ.ศ. 2399-2492) พระมหากษัตริย์ไทย (พ.ศ. 2492-ปัจจุบัน) |
|---|---|
| ปกครอง | ราชอาณาจักรไทย |
| เชื้อชาติ | ภายหลังเพิ่มเปอร์เซีย |
| สาขา | 84 ราชสกุล 42 บวรราชสกุล |
| จำนวนพระมหากษัตริย์ | 10 พระองค์ |
| ประมุขพระองค์แรก | พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช |
| ประมุขพระองค์ปัจจุบัน | สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร |
| ช่วงระยะเวลา | 2325 - ปัจจุบัน |
| สถาปนา | พ.ศ. 2325 |
| ราชวงศ์ก่อนหน้า | ราชวงศ์ธนบุรี (กรุงธนบุรี) |
ราชวงศ์จักรี เป็นราชวงศ์ที่ปกครองราชอาณาจักรสยามต่อจากสมเด็จพระเจ้ากรุงธนบุรีจนถึงปัจจุบัน โดยพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช (พระนามเดิม ทองด้วง ทรงสืบเชื้อสายมาจากตระกูลขุนนางในสมัยกรุงศรีอยุธยา) ทรงสถาปนาราชวงศ์โดยการปราบดาภิเษกเมื่อ พ.ศ. 2325 ยุคของราชวงศ์นี้ เรียกว่า "ยุครัตนโกสินทร์"
ที่มาของชื่อและสัญลักษณ์ประจำราชวงศ์
ชื่อของราชวงศ์จักรีมีที่มาจากบรรดาศักดิ์ "เจ้าพระยาจักรีศรีองครักษ์" ตำแหน่งสมุหนายก ซึ่งเป็นตำแหน่งทางราชการที่พระองค์เคยทรงดำรงตำแหน่งมาก่อนในสมัยกรุงธนบุรี คำว่า "จักรี" นี้พ้องเสียงกับคำว่า "จักร" และ "ตรี" ซึ่งเป็นเทพอาวุธของพระวิษณุ พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สร้างพระแสงจักรและพระแสงตรีไว้ 1 สำรับ และกำหนดให้ใช้เป็นสัญลักษณ์ประจำราชวงศ์จักรีสืบมาจนถึงปัจจุบัน
พระปฐมบรมมหาชนกแห่งราชวงศ์จักรี
สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก "จะกล่าวถึงเจ้านายจำพวกซึ่งเป็นปฐมเป็นต้นแซ่ต้นสกุลเจ้าฟ้าแลพระองค์เจ้า หม่อมเจ้า หม่อมราชวงศ์แลเจ้าราชินิกุลที่เรียกนามว่า คุณ ว่า หม่อม มีบรรดาศักดิ์เนื่องในพระบรมราชวงศ์นี้ ซึ่งบัดนี้เป็นจำพวกต่างๆอยู่ จะให้รู้แจ้งว่าเนื่องมาแต่ท่านผู้ใด พระองค์ใด เป็นเดิมแต่แรกตั้งกรุงเทพมหานคร อมรรัตนโกสินทร์ มหินทรายุธยานี้มา พึงรู้โดยสังเขปว่าบุรุษนารีมีบรรดาศักดิ์ ซึ่งเรียกว่าเป็นจำพวกเจ้า คือเจ้าฟ้าแลพระองค์เจ้า หม่อมเจ้า หม่อมราชวงศ์ทั้งปวงนั้น ล้วนปฏิพัทธ์พัวพันสืบต่อลงมาแต่องค์สมเด็จพระมหาไปยกาธิบดี คือ องค์สมเด็จพระบรมชนกนาถ พระเจ้าหลวงของพระบาทสมเด็จพระปรโมรุถชามหาจักรีบรมนาถ ซึ่งปรากฏพระนามในบัดนี้ว่า พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก ซึ่งเป็นปฐมบรมอัครมหาราชาธิราชในพระบรมมหาราชวัง"
จึงนับได้ว่า สมเด็จพระมหาไปยกาธิบดี หรือ สมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก เป็นพระมหาชนกพระองค์แรกแห่งราชวงศ์จักรี และเป็นเจ้านายแห่งราชวงศ์จักรีพระองค์แรกอย่างแท้จริง โดย พระมหาสังข์เดิม ซึ่งเป็นพระมหาสังข์ที่ใช้บรรจุพระบรมอัฐของสมเด็จพระปฐมบรมมหาชนก เมื่อครั้งสมัยรัชกาลที่ 1 ซึ่งปัจจุบันใช้รดน้ำในพระราชพิธีมงคลให้แก่พระบรมวงศานุวงศ์เท่านั้น
พระบรมวงศานุวงศ์
ดูบทความหลักที่: พระบรมวงศานุวงศ์
|
พระบรมวงศานุวงศ์ไทยในงานฉลองสิริราชสมบัติครบ 60 ปีเมื่อปี พ.ศ. 2549
พระบรมวงศานุวงศ์ไทยในปัจจุบันสืบเชื้อสายมาจากสมเด็จพระมหิตลาธิเบศร อดุลยเดชวิกรม พระบรมราชชนก ต้นราชสกุลมหิดล[1] กับสมเด็จพระศรีนครินทราบรมราชชนนี(สังวาลย์ ตะละภัฏ) โดยสมเด็จพระบรมราชชนกนั้นเป็นพระราชโอรสในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวกับสมเด็จพระศรีสวรินทิราบรมราชเทวี พระพันวัสสาอัยยิกาเจ้า (สมเด็จพระนางเจ้าสว่างวัฒนา พระบรมราชเทวี) ถือเป็นพระอนุชาต่างพระมารดาในพระบาทสมเด็จพระมงกุฏเกล้าเจ้าอยู่หัวและพระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว
หลังการสวรรคตของพระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล พระอัฐมรามาธิบดินทร สมเด็จพระเจ้าน้องยาเธอ เจ้าฟ้าภูมิพลอดุลยเดช จึงได้เสด็จขึ้นครองราชสมบัติสืบราชสันตติวงศ์ในวันเดียวกันนั้น และภายหลังได้อภิเษกสมรสกับหม่อมราชวงศ์สิริกิติ์ กิติยากร พระธิดาในพระวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้านักขัตรมงคล กรมหมื่นจันทบุรีสุรนาถ(หม่อมเจ้านักขัตรมงคล กิติยากร) กับหม่อมหลวงบัว กิติยากร (สนิทวงศ์) มีพระราชโอรสเพียงพระองค์เดียวคือสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร ซึ่งทรงราชย์เป็นพระมหากษัตริย์รัชกาลปัจจุบัน
รายพระนามพระบรมวงศานุวงศ์
- สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร (พระมหากษัตริย์รัชกาลที่ 10)
- พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าพัชรกิติยาภา (พระราชธิดาพระองค์ใหญ่)
- พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าสิริวัณณวรีนารีรัตน์ (พระราชธิดาพระองค์เล็ก)
- พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าทีปังกรรัศมีโชติ (พระราชโอรสพระองค์เล็ก)
- สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ (พระบรมราชินีในรัชกาลที่ 9)
- สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี (พระขนิษฐภคินีพระองค์ใหญ่)
- สมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี (พระขนิษฐภคินีพระองค์เล็ก)
- พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าสิริภาจุฑาภรณ์ (พระภาคิไนย)
- พระเจ้าหลานเธอ พระองค์เจ้าอทิตยาทรกิติคุณ (พระภาคิไนย)
- ทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี (พระเชษฐภคินีที่ลาออกจากฐานันดรศักดิ์)[2]
- พระเจ้าวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าโสมสวลี พระวรราชาทินัดดามาตุ (อดีตพระวรชายาในรัชกาลปัจจุบัน)
เครือญาติและผู้เกี่ยวกับพระบรมวงศานุวงศ์
- จุฑาวัชร วิวัชรวงศ์ (พระราชโอรสองค์ใหญ่)
- วัชรเรศร วิวัชรวงศ์ (พระราชโอรสองค์ที่สอง)
- จักรีวัชร วิวัชรวงศ์ (พระราชโอรสองค์ที่สาม)
- วัชรวีร์ วิวัชรวงศ์ (พระราชโอรสองค์ที่สี่)
- คุณพลอยไพลิน มหิดล เจนเซน และเดวิด วีลเลอร์ (พระธิดาคนโตในทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดีและสามี)
- แม็กซิมัส วีลเลอร์ (พระนัดดาในทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี)
- ลีโอนาร์โด วีลเลอร์ (พระนัดดาในทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี)
- คุณสิริกิติยา เจนเซน (พระธิดาคนเล็กในทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี)
- ท่านผู้หญิงทัศนาวลัย และสินธู ศรสงคราม (พระธิดาในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ และสามี)
- พันตรี จิทัศ และเจสสิกา ศรสงคราม (พระนัดดาในสมเด็จพระเจ้าพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ และภรรยา)
- สุจาริณี วิวัชรวงศ์ (อดีตหม่อมในสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร)
- ปีเตอร์ เจนเซน (อดีตพระสวามีในทูลกระหม่อมหญิงอุบลรัตนราชกัญญา สิริวัฒนาพรรณวดี)
- นาวาอากาศเอก วีระยุทธ ดิษยะศริน (อดีตพระสวามีในสมเด็จพระเจ้าลูกเธอ เจ้าฟ้าจุฬาภรณวลัยลักษณ์ อัครราชกุมารี)
- พลตรีหญิง ท่านผู้หญิงศรีรัศมิ์ สุวะดี (อดีตพระวรชายาในรัชกาลปัจจุบัน)
รายพระนาม
พระมหากษัตริย์ไทย
| ลำดับ | รูป | พระนาม | ขึ้นครองราชย์ | สิ้นสุดการครองราชย์ |
|---|---|---|---|---|
| รัชกาลที่ 1 | พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช | 6 เมษายน พ.ศ. 2325 | 7 กันยายน พ.ศ. 2352 | |
| รัชกาลที่ 2 | พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย | 7 กันยายน พ.ศ. 2352 | 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 | |
| รัชกาลที่ 3 | พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว | 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 | 2 เมษายน พ.ศ. 2394 | |
| รัชกาลที่ 4 | พระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว | 6 เมษายน พ.ศ. 2394 | 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 | |
| รัชกาลที่ 5 | พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว | 1 ตุลาคม พ.ศ. 2411 | 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 | |
| รัชกาลที่ 6 | พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว | 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 | 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 | |
| รัชกาลที่ 7 | พระบาทสมเด็จพระปกเกล้าเจ้าอยู่หัว | 26 พฤศจิกายน พ.ศ. 2468 | 2 มีนาคม พ.ศ. 2477(2478) (สละราชสมบัติ) | |
| รัชกาลที่ 8 | พระบาทสมเด็จพระปรเมนทรมหาอานันทมหิดล | 2 มีนาคม พ.ศ. 2477(2478) | 9 มิถุนายน พ.ศ. 2489 | |
| รัชกาลที่ 9 | พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช | 9 มิถุนายน พ.ศ. 2489 | 13 ตุลาคม พ.ศ. 2559 | |
| รัชกาลที่ 10 | สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร | 13 ตุลาคม พ.ศ. 2559 | ยังอยู่ในราชสมบัติ |
พระบรมราชินี
ดูบทความหลักที่: รายพระนามสมเด็จพระมเหสีในพระมหากษัตริย์ไทย
|
| ลำดับ | รูป | พระนาม | เสกสมรส | ดำรงตำแหน่ง | พ้นจากตำแหน่ง |
|---|---|---|---|---|---|
| รัชกาลที่ 1 | สมเด็จพระอมรินทราบรมราชินี | ประมาณปี พ.ศ. 2303 | 6 เมษายน พ.ศ. 2325 | 7 กันยายน พ.ศ. 2352 (พระสวามีสวรรคต) | |
| รัชกาลที่ 2 | สมเด็จพระศรีสุริเยนทราบรมราชินี | ประมาณปี พ.ศ. 2344 | 7 กันยายน พ.ศ. 2352 | 21 กรกฎาคม พ.ศ. 2367 (พระสวามีสวรรคต) | |
| รัชกาลที่ 4 | สมเด็จพระเทพศิรินทราบรมราชินี | 1 เมษายน พ.ศ. 2394 | ประมาณ พ.ศ. 2396 | 9 กันยายน พ.ศ. 2404 (เสด็จสวรรคต) | |
| รัชกาลที่ 5 | สมเด็จพระศรีพัชรินทราบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง (สมเด็จพระบรมราชินีนาถ) | พ.ศ. 2421 | พ.ศ. 2440 | 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 (พระสวามีสวรรคต) | |
| รัชกาลที่ 6 | สมเด็จพระนางเจ้าอินทรศักดิศจี พระบรมราชินี | พ.ศ. 2464 | พ.ศ. 2465 | 15 กันยายน พ.ศ. 2468 (ลดพระอิสริยยศเป็นพระวรราชชายา)[3] | |
| รัชกาลที่ 7 | สมเด็จพระนางเจ้ารำไพพรรณี พระบรมราชินี | สิงหาคม พ.ศ. 2461 | 26 พฤศจิกายนพ.ศ. 2468 | 2 มีนาคม พ.ศ. 2478 (พระสวามีสละราชสมบัติ) | |
| รัชกาลที่ 9 | สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ (สมเด็จพระบรมราชินีนาถ) | 28 เมษายนพ.ศ. 2493 | 5 พฤษภาคม พ.ศ. 2493 | 13 ตุลาคม พ.ศ. 2559 (พระสวามีสวรรคต) |
กรมพระราชวังบวรสถานมงคล
| รูป | พระนามเมื่อสถาปนา | โปรดเกล้าฯ สถาปนา | สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง | หมายเหตุ |
| สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาสุรสิงหนาท | พ.ศ. 2325 | 3 พฤศจิกายน พ.ศ. 2346 | ||
| สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าฉิม กรมหลวงอิศรสุนทร | พ.ศ. 2349 | 7 กันยายน พ.ศ. 2352 | พระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย | |
| สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาเสนานุรักษ์ | พ.ศ. 2352 | 16 กรกฎาคม พ.ศ. 2360 | ||
| สมเด็จพระบวรราชเจ้ามหาศักดิพลเสพ | พ.ศ. 2367 | 1 พฤษภาคม พ.ศ. 2375 | ||
| พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว | 25 พฤษภาคม พ.ศ. 2394 | 7 มกราคม พ.ศ. 2408 | ||
| กรมพระราชวังบวรวิไชยชาญ | พ.ศ. 2411 | 28 สิงหาคม พ.ศ. 2428 |
กรมพระราชวังบวรสถานพิมุข
| รูป | พระนามเมื่อสถาปนา | โปรดเกล้าฯ สถาปนา | สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง | หมายเหตุ |
| สมเด็จเจ้าฟ้ากรมพระอนุรักษ์เทเวศร์ กรมพระราชวังบวรสถานภิมุข | พ.ศ. 2328 | 20 ธันวาคม พ.ศ. 2349 |
สยามมกุฎราชกุมาร
ดูบทความหลักที่: สยามมกุฎราชกุมาร
|
| รูป | พระนามเมื่อสถาปนา | โปรดเกล้าฯ สถาปนา | สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง | หมายเหตุ |
| สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิรุณหิศ สยามมกุฎราชกุมาร | 14 มกราคม พ.ศ. 2429 | 4 มกราคม พ.ศ. 2437 | ||
| สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราวุธ สยามมกุฎราชกุมาร | พ.ศ. 2437 | 23 ตุลาคม พ.ศ. 2453 | พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว | |
| สมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวชิราลงกรณ สยามมกุฎราชกุมาร | 28 ธันวาคม พ.ศ. 2515 | 2 ธันวาคม พ.ศ. 2559 | สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวมหาวชิราลงกรณ บดินทรเทพยวรางกูร |
สยามบรมราชกุมารี
| รูป | พระนามเมื่อสถาปนา | โปรดเกล้าฯ สถาปนา | สิ้นสุดการดำรงตำแหน่ง | หมายเหตุ |
| สมเด็จพระเทพรัตนราชสุดา เจ้าฟ้ามหาจักรีสิรินธร รัฐสีมาคุณากรปิยชาติ สยามบรมราชกุมารี | 5 ธันวาคม พ.ศ. 2520 | ปัจจุบัน |
แผนผัง
อ้างอิง
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ พระราชทานนามสกุลสำหรับเชื้อพระวงศ์พระบรมราชวงศ์ชั้น ๕, เล่ม ๔๖, ตอน ๐ ก, ๙ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๗๒, หน้า ๒๑
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา,พระบรมราชโองการ ประกาศ ลาออกจากฐานันดรศักดิ์, เล่ม ๘๙, ตอน ๑๑๒ ก ฉบับพิเศษ, ๒๕ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๕๑๕, หน้า ๑
- ↑ ราชกิจจานุเบกษา, พระบรมราชโองการ ประกาศ ว่าด้วยการที่จะออกพระนามสมเด็จพระนางเจ้าอินทรศักดิ์ศจี, เล่ม ๔๒, ตอน ๐ ก, ๒๐ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๘, หน้า ๑๕๙
- พระบรมราชจักรีวงศ์ แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ จากหอมรดกไทย
ดูเพิ่ม
| คอมมอนส์ มีภาพและสื่อเกี่ยวกับ: Chakri dynasty |
แหล่งข้อมูลอื่น
| ก่อนหน้า | ราชวงศ์จักรี | ถัดไป | ||
|---|---|---|---|---|
| ราชวงศ์ธนบุรี (ปกครองกรุงธนบุรี) |  |  ราชวงศ์ที่ปกครองประเทศไทย (พ.ศ. 2325 - ปัจจุบัน) |  | — |
| ||||||||||||||||||||||
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น